عرضه اولیه سهام چیست؟
عرضه اولیه سهام (Initial Public Offering) چیست؟
عرضه اولیه سهام یا عرضه اولیه عمومی، به فرایند ارائه سهام یک شرکت خصوصی به عموم بازار گفته می‌شود. عرضه اولیه به شرکت اجازه می‌دهد تا نقدینگی خود را از طریق سرمایه‌گذاران عمومی جمع‌آوری کند.
تبدیل شدن از یک شرکت خصوصی به یک شرکت دولتی زیر نظر سازمان بورس و اوراق بهادار می‌تواند زمان مهمی برای سرمایه‌گذاران خصوصی و مالکان شرکت باشد تا به طور کامل از سرمایه‌گذاری قبلی خود سود حاصل کنند و در عین حال، به سرمایه‌گذاران عمومی اجازه می‌دهد تا در پیشنهاد خرید عرضه اولیه شرکت کنند.
عرضه اولیه، یک گام بزرگ برای یک شرکت است، زیرا به شرکت امکان جمع‌آوری پول بیشتر از تمام بازار را می‌دهد. این امر به شرکت توانایی بیشتری برای رشد و توسعه می‌دهد.
افزایش شفافیت و اعتبار سهام شرکت نیز می‌تواند عاملی برای کمک به آن برای به دست آوردن شرایط بهتر هنگام درخواست وام از بانک‌ها باشد.
لازم به ذکر است که شرکت‌ها زمانی تصمیم به ارائه عرضه اولیه می‌کنند که از میزان بلوغ و رشد اقتصادی خود، اطمینان کافی را دارند، زیرا انجام امور قانونی این کار منوط به مطابقت با قوانین و تبصره‌های سازمان بورس و اوراق بهادار است.
مراحل ارائه عرضه اولیه سهام
حال که با ماهیت عرضه اولیه آشنا شدید، در ادامه‌ی مقاله، مراحلی که یک شرکت برای ارائه عرضه اولیه طی می‌کند را مورد برسی قرار می‌دهیم.
پیشنهادات: پذیره‌نویسان پیشنهادات و ارزش‌گذاری‌های خود را در مورد خدمات شرکت، بهترین نوع اوراق بهادار متناسب با شرکت، قیمت، میزان سهام و برآورد زمانی برای انتقال به بازار ارائه می‌دهند.
پذیره‌نویسی: شرکت مورد نظر، پذیره‌نویسان خود را انتخاب می‌کند و به طور رسمی و طی قراردادی موافقت می‌کند که شرایط را از طریق یک قرارداد پذیره‌نویسی تضمین کند.
پذیره نویسی، فرایندی است که در طی آن، یک شخص (پذیره نویس)، متعهد می‌شود که قسمتی از سرمایه‌ی مورد نیاز شرکت را تقبل کند تا تبدیل به یک شریک در شرکت سهامی عام شود.
موسسان شرکت‌های سهامی عام، قسمتی از سرمایه مورد نیاز را از طریق فروش سهام به مردم به دست می‌آورند. طبق ماده ۳۸ قانون تجارت، یک شرکت سهامی عام، هنگامی تشکیل می‌شود که کلیه‌ی سهام آن بدون هیچ نقصی تأیید شود.
این یعنی تشکیل شرکت، زمانی امکان پذیر خواهد بود که تمام سرمایه، چه از طرف موسسان و چه از جانب مردم تعهد شده باشد.
تشکیل گروه: پی انجام ضمانت به صورت کتبی، اعضا و تیم اصلی شرکت که شامل: پذیره‌نویسان، وکلا، حسابداران و کارشناسان رسمی کمیسیون بورس و اوراق بهادار به صورت رسمی معرفی می‌شوند و نام آنان در اساس‌نامه‌ی شرکت لحاظ می‌شود.
تکمیل مستندات: تمامی شرکت‌های متقاضی ارائه عرضه اولیه، طبق قوانین و ضوابط سازمان بورس و اوراق بهادار، موظفند که مستندات شرکت، از جمله: اساس‌نامه، اطلاعات هویتی سهام‌داران اصلی، اطلاعات مالی شرکت و برخی دیگر از اطلاعات درخواستی از سازمان بورس را، به صورت رسمی تهیه کرده و به این سازمان تقدیم کنند. لازم به ذکر است که این مستندات به صورت مداوم بررسی می‌شوند و شرکت‌هایی که موفق به ارائه عرضه اولیه می‌شوند، از لحاظ قانونی کوچک‌ترین ایرادی ندارند.
بازاریابی و به‌روز‌رسانی: پذیره نویسان و مدیران اجرایی برای تخمین تقاضا و تعیین قیمت نهایی عرضه، اقدام به انتشار سهم می‌کنند. پذیره نویسان می‌توانند در طول فرایند بازاریابی تجزیه و تحلیل مالی خود را انجام دهند. این می‌تواند شامل تغییر قیمت یا تاریخ ارائه عرضه اولیه باشد.
هیئت مدیره و فرایند‌ها: تشکیل یک هیئت مدیره و اطمینان از انجام فرایندهای گزارش اطلاعات مالی و حسابداری حسابرسی شده در هر سه ماه که از الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار است.
ارائه و انتشار سهام: در مرحله‌ی پایانی، پس از بررسی‌های کارشناسان سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت مجوز انتشار سهام را از این سازمان دریافت کرده و تاریخی برای انتشار عرضه اولیه مشخص می‌کند. در این مرحله است که شرکت‌ها، کمپین‌های تبلیغاتی را در فضای مجازی برپا می‌کنند و سعی در جلب افکار عمومی و تشکیل صف خرید برای سهام شرکت خود خواهند کرد.
عرضه اولیه سهام چگونه به فروش می‌رسد؟
طبق قوانین سازمان بورس و اوراق بهادار، عرضه اولیه به روش «بوک‌بیلدینگ» (Book Building) به فروش می‌رسد. این بدان معناست که افراد خریدار، در بازه‌ی زمانی خاصی، می‌توانند سفارش خرید عرضه اولیه را ثبت کنند و پس از آن، سیستم سهم‌ها را به طور مساوی بین تمام خریداران تقسیم می‌کند.
توجه داشته باشید که اگر بر روی سهم شرکتی که عرضه اولیه را ارائه کرده، تحلیل فاندامنتال مناسبی انجام دهید، ممکن است ارزش بیشتری را نسبت به ارزش فعلی سهم پیدا کنید، در این صورت، در اولین فرصت و با جمع شدن صف خرید، می‌توانید میزان بیشتری از آن سهم را خریداری کنید.
مزایا و معایب عرضه اولیه سهام
عرضه اولیه نیز، مانند بسیاری دیگر از امور بازار سرمایه، دارای مزایا و همچنین معایبی است که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم.
مزایا عرضه اولیه سهام
ارائه عرضه اولیه برای یک شرکت، می‌تواند از لحاظ تأمین نقدینگی مناسب باشد. درواقع مهم‌ترین مزیت ارائه سهام یک شرکت در بازار بورس و اوراق بهادار، باز شدن دسترسی آن شرکت به منبع عظیمی از خریداران سهام است.
اگر با دید باز‌تری به این قضیه نگاه کنیم، مشهور شدن نام تجاری شرکت مورد نظر، می‌تواند مزیت‌هایی را نیز به دنبال داشته باشد که یکی از مهم‌ترین آن‌ها، آسان شدن شرایط اخذ وام با مبلغ‌‌های بالا برای شرکت مورد نظر است.
معایب عرضه اولیه سهام
ممکن است شرکت‌ها برای معامله عمومی در بازار بورس و اوراق بهادار، با معایب متعددی روبهرو شوند و به طور بالقوه استراتژی‌های جایگزین را انتخاب کنند.
برخی از معایب عمده شامل این واقعیت است که عرضه اولیه سهام، برای شرکت گران خواهد بود و هزینه‌های نگهداری یک شرکت دولتی، به شکل مستمر ادامه دارد و معمولاً با سایر هزینه‌های انجام تجارت ارتباطی ندارد.
نوسانات قیمت سهام یک شرکت می‌تواند برای مدیران مشکل آفرین باشد، زیرا که ممکن است بر اساس عملکرد سهام شرکت در بازار، ضرر‌هایی را متحمل شوند که ربطی به نتایج مالی و فعالیت‌‌های اقتصادی شرکت نداشته.
همچنین، شرکت ملزم به افشای اطلاعات مالی، حسابداری، مالیاتی و سایر اطلاعات تجاری می‌شود. در طول این افشاگری‌ها، ممکن است مجبور شود اسرار و روش‌های تجاری را که می‌تواند به رقبا کمک کند، علنی کند و به این ترتیب، باعث رشد شرکت‌های رقیب در بازار شود.
سخن پایانی
عرضه اولیه، یک گام رو به جلو برای شرکت‌هایی است که قصد ورود به بازاری بزرگ‌تر را دارند. با ورود به بازار بورس و اوراق بهادار، نام این شرکت‌ها معروف‌تر شده و توجه حجم زیادی از سرمایه‌گذاران بازار بورس به این شرکت‌ها جلب می‌شود.
در حال حاضر، در بازار بورس و اوراق بهادار، شاهد ارائه‌ی عرضه‌های اولیه‌ای هستیم که متاسفانه در روز دوم ارائه‌ی سهم، با کاهش ارزش روبهرو می‌شوند، دلیل آن را می‌توان روند قدرتمند خروج پول حقیقی از بازار دانست، اما به طور کلی، خرید عرضه‌ی اولیه راه خوبی برای سرمایه‌گذاری است و هیچ کس را پشیمان نمی‌کند.
