جزئیات خبر

یک «قرارداد اختیار معامله» (Options Contract) به توافقی گفته می‌شود که براساس آن فرد معامله‌گر این حق را دارد که در یک تاریخ مشخص شده یا قبل از آن، یک دارایی را با قیمتی از پیش تعیین‌شده بخرد یا بفروشد. در این نوع قرارداد که با نام قرارداد آپشن هم شناخته می‌شود، اجباری برای خرید یا فروش در زمان تعیین‌شده وجود ندارد.

قرارداد اختیار معامله هم مانند دیگر بازارهای «مشتقه» (Deriatives) تنها یک قرارداد است که به کمک آن معامله‌گر می‌تواند با پیش‌بینی قیمت آینده‌ یک ارز یا هر دارایی دیگر به کسب سود برسد.

نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که معمولا سرمایه‌گذاران باتجربه برای کنترل کردن ریسک موقعیت‌های باز خود روی به قراردادهای اختیار معامله می‌آورند. همچنین این نوع قراردادها تقریبا مشابه بازارهای آتی هستند ولی یک تفاوت عمده دارند که در بخش‌های بعدی در مورد آن توضیح خواهیم داد. فعلا بیایید در بخش بعدی در مورد نحوه‌ کار این قراردادها صحبت کنیم.

قرارداد اختیار معامله چگونه کار می‌‌کند؟

در حالت کلی دو روش برای انجام قراردادهای اختیار معامله داریم. در روش آمریکایی فرد معامله‌گر می‌تواند حتی قبل از رسیدن به تاریخ انقضای مشخص‌شده قرارداد را اجرایی کند، ولی در روش اروپایی معامله‌گر تنها در تاریخ انقضا می‌تواند چنین کاری انجام دهد. البته ناگفته نماند که در روش اروپایی هم معامله‌گر می‌تواند قبل از تاریخ انقضا قرارداد را به شخص دیگری بفروشد یا آن را به طور کامل ببندد ولی برای اجرایی کردن آن باید حتما تا تاریخ انقضای مشخص‌شده صبر کند.

همچنین دو نوع قرارداد اختیار معامله داریم که یکی قرارداد اختیار خرید (Call) و دیگری قرارداد اختیار فروش (Put) است. زمانی که معامله‌گرها انتظار دارند قیمت دارایی مورد نظر بالا برود، قرارداد اختیار خرید و اگر احتمال بدهند که قیمت دارایی پایین خواهد آمد، قرارداد اختیار فروش، خریداری می‌کنند.

هر قرارداد اختیار معامله حداقل از چهار بخش تشکیل می‌شود:

• اندازه: اندازه به تعداد قراردادهایی گفته می‌شود که قرار است معامله شود.
• تاریخ انقضا: تاریخ انقضا زمانی است که قرارداد اجرایی خواهد شد و بعد از آن قرارداد فاقد اعتبار است.
• «قیمت هدف» (Strike Price): قیمت هدف نشان‌دهنده‌ قیمتی است که خریدار قرارداد در تاریخ انقضا حق خرید یا فروش دارایی مورد نظر را به همین قیمت دارد (یا اگر به روش آمریکایی باشد قبل از این تاریخ).
• «پاداش اختیار معامله» (Premium): همچنین به هزینه‌ هر قرارداد اختیار معمولا «پاداش اختیار» (Premium) یا حق اختیار معامله می‌گویند. به عبارت دیگر پاداش اختیار نشان‌دهنده‌ مبلغی است که فرد سرمایه‌‌گذار باید برای داشتن حق انتخاب اجرایی کردن یا نکردن قرارداد در تاریخ مشخص، پرداخت کند. این مبلغ با نزدیک شدن به زمان انقضا مدام در حال تغییر است.

هر قرارداد اختیار معامله بدین شکل انجام می‌شود: فرد فروشنده، قرارداد اختیار فروش یا خرید را با یک تاریخ انقضا ایجاد می‌کند. سپس فرد فروشنده‌ قرارداد را در یک صرافی ارز دیجیتال لیست می‌کند که امکان خریدوفروش قراردادهای اختیار معامله را دارد. حتی بعضی وقت‌ها ممکن است خریدار یک قرارداد اختیار معامله در صرافی سفارش دلخواه خود را ثبت کند و منتظر فرد فروشنده باشد.

بنابراین اگر قیمت هدف از قیمت فعلی دارایی مورد نظر  پایین‌تر باشد، معامله‌گر می‌تواند بعد از کم کردن پاداش اختیار، قرارداد را اجرایی کند و به سود برسد. در طرف دیگر اگر قیمت هدف بیشتر از قیمت فعلی دارایی باشد، معامله‌گر مجبور نیست که قرارداد را اجرایی کند.
در این حالت معامله‌گر تنها همان مبلغی که به عنوان پاداش اختیار تعیین شده بود را از دست می‌دهد و لازم نیست که حتما دارایی مورد نظر را طبق قرارداد با قیمت بالاتر خریداری کند و ضرر بیشتری متحمل شود.

پاداش اختیار معامله چگونه محاسبه می‌شود؟

مبلغ پاداش اختیار معامله به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای درک ساده‌تر موضوع بیایید فرض کنیم که مبلغ پاداش به چهار عامل زیر بستگی دارد:

• قیمت دارایی مورد نظر؛
• قیمت هدف؛
• زمان باقی‌مانده تا تاریخ انقضا؛
• نوسان بازار.

این چهار عامل هرکدام تاثیرات خاص خود را روی قراردادهای اختیار فروش و خرید می‌گذارند که به چند نمونه از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

اول اینکه با افزایش نوسان بازار پاداش قرارداد در هر دو نوع قرارداد اختیار یعنی قرارداد اختیار فروش و قرارداد اختیار خرید افزایش می‌یابد. همچنین با نزدیک‌تر شدن به زمان انقضا پاداش اختیار در هر دو نوع کاهش می‌یابد. علاوه بر این، هرچه قیمت هدف بالاتر باشد، در قرارداد اختیار خرید مبلغ پاداش کاهش و در قرارداد اختیار فروش، مبلغ پاداش افزایش می‌یابد. در نهایت با افزایش قیمت دارایی، پاداش قرارداد اختیار خرید افزایش و پاداش قرارداد اختیار فروش کاهش می‌یابد.

همان‌طور که می‌بینید افزایش قیمت هدف و قیمت دارایی مورد نظر تاثیر معکوس روی قیمت پاداش اختیار معامله خریدوفروش می‌گذارند.

پارامترهای اختیار معامله (Greeks)

پارامترهای اختیار معامله که به آن‌ها پارامترهای یونانی (Greeks) هم می‌گویند شاید در نگاه اول پیچیده به نظر برسند ولی در واقع چنین نیست. این پارامترها تنها چند عامل اضافی هستند که می‌توانند روی قیمت پاداش اختیار معامله تاثیر بگذارند. به عبارت دیگر، پارامترهای یونانی مقادیر آماری هستند که به منظور محاسبه‌ خطر یک قرارداد از آن‌ها استفاده می‌شود.

موارد مصرف قرارداد اختیار معامله

مهم‌ترین استفاده‌ای که از قراردادهای اختیار معامله می‌شود معمولا برای پوشش ریسک است. برای درک بهتر این جمله، فرض کنید سرمایه‌گذاری در بازار بورس سهام یک شرکت را خریداری کرده است. او برای کاهش ریسک قرارداد اختیار فروش همان سهم را هم خریداری می‌کند تا اگر ارزش سهام اصلی خود در بازار بورس به دلیل نوسانات قیمت کاهش یافت، بتواند با اجرایی کردن قرارداد اختیار فروش ضرر خود را به حداقل برساند.

مزایا و معایب قرارداد اختیار معامله

همان‌طور که گفتیم، مهم‌ترین کاربرد قراردادهای اختیار معامله که یکی از بهترین مزایای آن هم محسوب می‌شود، استفاده از آن به عنوان پوشش ریسک است. همچنین سرمایه‌گذارانی که دستی در تحلیل بازار دارند می‌توانند طبق پیش‌بینی خود اقدام به خریداری قراردادهای اختیار معامله کرده و از این طریق سود مضاعف کسب کنند.

از دیگر مزیت‌های جالب چنین قراردادهایی این است که هم بازار صعودی و هم بازار نزولی و حتی در زمان‌هایی که بازار در حال درجا زدن است، معامله انجام داد و به سوددهی رسید. همچنین با استفاده از قرارداد اختیار معامله می‌توان همزمان وارد چند معامله شد.

تاکنون تنها در مورد مزیت‌های این قرارداد صحبت کردیم ولی همه‌چیز به این خوبی‌ها هم نیست. شاید یکی از معایب قراردادهای اختیار معامله نحوه‌ی محاسبه‌ی پاداش و دیگر مکانیزم‌های پشت آن باشد که به‌راحتی قابل درک ‌و فهم نیست. علاوه بر این مهم‌ترین عیب این قرادادها ریسک بالای آن به‌خصوص برای فروشندگان قرارداد است.

از دیگر معایب قراردادهای اختیار معامله می‌توان به نقدینگی پایین آن‌ها نسبت به دیگر روش‌های معامله اشاره کرد که باعث می‌شود بسیاری از سرمایه‌گذاران چندان تمایلی به استفاده از آن‌ها نداشته باشند.

تفاوت قرارداد آتی با قرارداد اختیار معامله

قرارداد اختیار معامله و «قرارداد آتی» (Futures Contract) هر دو جزو بازارهای مشتقه هستند و به همین دلیل کاربردهای مشابهی هم دارند. با این حال علی‌رغم داشتن شباهت‌های زیاد یک تفاوت عمده در نحوه‌ی اجرایی شدن قرارداد دارند که در ادامه به آن می‌پردازیم.

برخلاف قراردادهای اختیار معامله، در قراردادهای آتی همیشه در هنگام رسیدن تاریخ انقضا معامله اجرایی می‌شود. این یعنی طرفین معامله موظف هستند طبق قانون دارایی مورد نظر را مبادله کنند. در حالی که در قرارداد اختیار معامله تنها در صورتی که خریدار قرارداد بخواهد، معامله اجرایی می‌شود. به عبارت دیگر اگر خریدار قرارداد معامله را اجرایی کند، فروشنده موظف است دارایی مورد نظر را با خریدار مبادله کند.

این مسئله شاخص‌ترین تفاوت این دو نوع قرارداد است که باعث شده قراردادهای اختیار معامله ریسک کمتری نسبت به قراردادهای آتی داشته باشند.